Ga naar de inhoud

Het kan dus ook anders…

Home Forums Familie van gedetineerden Het kan dus ook anders…

  • Auteur
    Berichten
  • #468
    dede
    Deelnemer

      Een “open” Scandinavisch alternatief

      Frederik Janssens vindt dat het “open” gevangenismodel in Denemarken en Noorwegen tot voorbeeld strekt. Janssens is stafmedewerker van De Rode Antraciet, vormingsinstelling voor gedetineerden in Wijgmaal.

      Zorgt de Great Escape van Ashraf Sekkaki en kompanen er voor dat de Belgische gevangenissen van morgen zwaarder dan ooit beveiligd zullen? Frederik Janssens schuift een alternatief naar voren.

      Drie gedetineerden blijven na hun ontsnapping uit de Brugse gevangenis voorlopig voortvluchtig: het Belgische gevangeniswezen maakt weer een slechte beurt. Er wordt weer aangedrongen op “nog betere beveiliging” van onze gevangenissen. Stalen kabels moeten over de binnenplaatsen gespannen worden. De kwestie heeft een grote actualiteitswaarde, want de Justitieminister plant de bouw van nieuwe gevangenissen. Moeten dat ook hyperbeveiligde instellingen worden, met elektronische voorzieningen om deuren van op afstand te openen, overal camerabewaking en met stalen kabels overdekte “wandelingen”? Is het dit wat ons Belgisch gevangeniswezen nodig heeft?

      De berichten over de ontsnapping van Ashraf Sekkaki uit de gevangenis van Brugge, deden mij denken aan wat een gevangenisdirecteur in Noorwegen mij enkele jaren geleden zei. “Gedetineerden komen hier verslaafd, afwezig, ongemotiveerd toe. Ze vertrekken hier vrij – ook van verslaving-, alert en gemotiveerd”. Dat kwam zo. Wij van de Rode Antraciet, een vormingsinstelling voor gedetineerden, namen de voorbije jaren deel aan een Europees leerpartnerschap in het kader van het Grundtvigprogramma. We konden gevangenissen bezoeken in Roemenië, Denemarken en Noorwegen. Vooral de bezoeken aan de Scandinavische gevangenissen waren een eye-opener.

      In Denemarken bezochten we de gesloten gevangenis te Ringe, waar gedetineerden leven in groepen van 12 à 16 personen. De kloof met de samenleving wordt zo klein mogelijk gehouden. Zo beschikken gedetineerden over een kleine som geld waarmee ze zelf naar een superette van de gevangenis kunnen. Ze koken hun eigen potje, ze gaan naar hun eigen kamer. Overdag heeft iedere gedetineerde een dagtaak: hetzij werk of een opleiding, hetzij therapie of een afkickprogramma. Iedere gedetineerde heeft een tweetal penitentiaire beambten als vertrouwenspersoon. Er is ook een gedetineerdenoverleg met de directie: afgevaardigden uit alle leefgroepen bespreken knelpunten met de directie, en er worden oplossingen gezocht voor probleempjes. Kortom: verantwoordelijkheden worden niet uit handen genomen. “Normalisatie” is daar het ordewoord.

      Reïntegreren in de samenleving
      In Noorwegen trokken we naar een open gevangenis op het eiland Ulvsnesoy, 40 kilometer van Bergen. Verspreid over het eiland leven gedetineerden – 23 mannen en 8 vrouwen – in groepjes. De vrouwen hebben kamers in het hoofdgebouw, de mannen leven in huizen verspreid over het eiland. Zij blijven ongeveer 6 maanden tot 2 jaar op het eiland, de laatste periode voor het einde van hun straf.

      Maaltijden worden bereid vanuit een Centrale Keuken in het hoofdgebouw, maar op andere momenten koken de gedetineerden voor zichzelf in hun huis. Er is ook een groot huis op een naburig eiland voor “ongestoord bezoek”: de familie kan voor een dag of een weekend op bezoek komen. De school op het eiland organiseert een aantal beroepsopleidingen (kok, metaalbewerking) en ook een tweetal “student-run businesses”. Eén bedrijfje maakte koekjes, een ander bedrijfje verwerkt de vis die gevangen wordt rond het eiland. Al doende wordt geleerd wat het betekent om een eerlijk product op de markt te brengen, en hiermee geld te verdienen, buiten het misdaadcircuit.

      We bezochten ook het halverwegehuis Lyderhorn in Bergen. Dit huis is gewoon een appartementsblok, waar zeventien gedetineerden aan het eind van hun detentie wonen. Ze dragen gewone burgerkleren en worden gecoacht door een team van cipiers en maatschappelijk werkers om zich te reïntegreren in de samenleving. Iedere gedetineerde heeft werk of volgt een opleiding. Er worden géén activiteiten met elkaar georganiseerd, het is de bedoeling dat men zich nu socialiseert met mensen in de vrije samenleving. Familie kan in het weekend altijd op bezoek en blijven overnachten. De afspraak is natuurlijk om niet weer te kiezen voor een leven met drugs, wie daarop betrapt wordt gaat terug naar een gesloten gevangenis.

      Een verantwoordelijke van het Gevangenissysteem in de streek van Bergen, West-Noorwegen, vertelde: “De belangrijkste troef om mensen te ondersteunen in hun terugkeer is de kwaliteit van de relatie tussen de penitentiaire beambten en de gedetineerden. Daarin investeren we, en dat is nodig. Elke penitentiaire beambte heeft een opleiding van drie jaar achter de rug. Zij zijn de eerstelijns-actoren om gedetineerden te helpen, als zij hier arriveren. Meestal verlaten de gedetineerden de gevangenis als vrij mens. Dit wordt ook door de samenleving gezien. Daarom kunnen we ons systeem verdedigen, ook tegen populistische stromingen in Noorwegen.”

      Deze persoonsgerichte en geïndividualiseerde aanpak spoort met wat in onze Belgische basiswet staat. Daar wordt ook over een geïndividualiseerd detentietraject gesproken, wat moet leiden tot een reïntegratieproject. Maar wordt hierin ook echt geïnvesteerd? En zou dat niet wenselijk zijn, in plaats van te investeren in stalen deuren en kabels over de binnenplaatsen? Uit de minder beveiligde Noorse gevangenissen ontsnapt nauwelijks iemand, omdat men ervoor kiest om geholpen te worden en mee te werken. In Noorwegen krijgen gedetineerden een veel intensievere begeleiding.

      Men wil de onderliggende oorzaken van het crimineel gedrag aanwijzen, en samen met de gedetineerde op zoek gaan naar een loopbaan na de detentie buiten de criminaliteit. Het gaat hier niet om een “softe” aanpak, maar om een confronterende, volgehouden maar ook meelevende en steunende omkadering van gedetineerden.
      En zeg niet dat het onmogelijk is de basiswet te implementeren: in Noorwegen doet men het.
      De Morgen – 29/07/09 11u57

    • Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.